از کجا بفهمیم باتری خراب است یا دینام
وقتی که ماشین استارت نمی‌خورد یا وقتی در حرکت است و متوقف می‌شود اولین علت را باید در باتری ماشین جستجو کرد. البته اغلب در این شرایط دو قطعه در مظان اتهام قرار می‌گیرند: باتری و دینام. هر دوی این اجزا در سیستم برق‌رسانی خودرو نقش حیاتی دارند، اما تشخیص اینکه کدام یک باعث بروز مشکل شده، نیازمند دقت و آگاهی است.
در این مقاله از باتری یاب به زبان ساده بررسی می‌کنیم که چطور می‌توان تفاوت بین خرابی باتری و دینام را تشخیص داد و چه نشانه‌هایی را باید جدی گرفت.
نقش باتری و دینام در خودرو
برای درک بهتر تفاوت‌ها، ابتدا باید با عملکرد هر یک آشنا شویم:
باتری خودرو: وظیفه دارد برق مورد نیاز برای استارت زدن، روشن شدن چراغ‌ها، سیستم صوتی، کامپیوتر خودرو و سایر تجهیزات الکتریکی را تأمین کند، مخصوصاً وقتی موتور خاموش است.
دینام (آلترناتور): پس از روشن شدن خودرو، دینام وظیفه دارد باتری را شارژ کند و همزمان برق مورد نیاز خودرو را تأمین نماید.
بنابراین، خرابی هر کدام می‌تواند عملکرد برق خودرو را مختل کند، اما نشانه‌های آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.
نشانه‌های خرابی باتری
اگر باتری خراب باشد، معمولاً با نشانه‌های زیر مواجه می‌شوید:
- استارت ضعیف یا نزدن کامل استارت
وقتی کلید را می‌چرخانید، صدای “تیک‌تیک” شنیده می‌شود اما ماشین روشن نمی‌شود، یا اصلاً هیچ صدایی نمی‌آید. - چراغ‌های کم‌نور
در هنگام استارت یا حتی زمانی که ماشین روشن نیست، نور چراغ‌ها ضعیف‌تر از حد معمول است. - مشکل در هوای سرد
باتری‌ها در هوای سرد عملکرد ضعیف‌تری دارند. اگر مشکل فقط در روزهای سرد ظاهر می‌شود، احتمالاً باتری مقصر است. - اتمام ناگهانی شارژ باتری
اگر باتری به‌سرعت تخلیه می‌شود حتی پس از شارژ مجدد، یعنی سلول‌های داخلی آن آسیب دیده‌اند. این هم یکی از نشانه‌های خرابی باتری ماشین است. - قدیمی بودن باتری
عمر مفید باتری خودرو معمولاً بین 2 تا 4 سال است. اگر باتری شما بیش از این سن دارد، احتمال خرابی بالاست.
نشانه‌های خرابی دینام
اگر دینام خراب باشد، معمولاً علائم متفاوتی خواهید دید:
- روشن شدن چراغ باتری در پشت آمپر
نماد باتری روی داشبورد روشن می‌شود، اما مشکل از خود باتری نیست؛ بلکه دینام شارژدهی مناسبی ندارد. - خاموش شدن خودرو در حال حرکت
اگر ماشین در حرکت ناگهان خاموش شود، احتمال دارد دینام از کار افتاده و برق کافی به موتور نرسیده است. - بوی سوختگی یا صدای ناهنجار از موتور
در برخی موارد خرابی دینام با بوی لاستیک سوخته یا صدای سوت همراه است که نشان از خرابی تسمه دینام دارد. - وسایل برقی دچار اختلال می‌شوند
چراغ‌های جلو کم‌نور می‌شوند، برف‌پاک‌کن کند کار می‌کند یا سیستم صوتی دچار نویز می‌شود. - باتری جدید هم زود خالی می‌شود
اگر باتری تازه عوض کرده‌اید ولی هنوز مشکل پا برجاست، احتمالاً دینام شارژر مناسبی به باتری نمی‌دهد.
چطور تشخیص دهیم مشکل از باتری است یا دینام؟
1. تست با مولتی‌متر
ساده‌ترین روش برای تست ولتاژ باتری و دینام:
موتور خاموش: ولتاژ باتری باید حدود 12.6 ولت باشد.
موتور روشن: ولتاژ باید بین 13.8 تا 14.5 ولت باشد. اگر ولتاژ پایین‌تر باشد، دینام شارژ نمی‌دهد.
2. استفاده از خودرو دیگر برای باطری به باطری
اگر باطری‌به‌باطری کردید و ماشین روشن شد و دیگر مشکلی نداشت، احتمالاً باتری خراب بوده. اما اگر پس از چند دقیقه ماشین دوباره خاموش شد، دینام شارژ نداده است.
3. خاموش شدن ناگهانی خودرو
باتری خراب معمولاً فقط در استارت مشکل‌ساز می‌شود. اما اگر ماشین روشن می‌شود ولی در حرکت ناگهان خاموش می‌شود، احتمالاً دینام مقصر است.
4. چک کردن صدای دینام و تسمه آن
درپوش موتور را باز کنید و در حالی که خودرو روشن است، به صدای دینام گوش دهید. صدای جیر جیر، سوت یا لرزش تسمه نشانه خرابی تسمه دینام یا خود دینام است.
چه زمانی به مکانیک مراجعه کنیم؟
اگر:
بیش از یک بار باطری تعویض کرده‌اید اما مشکل پابرجاست
چراغ باتری روشن شده و باطری به‌سرعت خالی می‌شود
در حرکت ماشین خاموش می‌شود یا چراغ‌ها ضعیف می‌شوند
سریعا به برق‌کار یا تعمیرکار خودرو مراجعه کنید تا دینام، باتری و سیم‌کشی بررسی شوند.
تست دینام با برداشتن سر باتری
تست دینام با برداشتن سر باتری، یک روش قدیمی و نسبتاً خطرناک است که برخی مکانیک‌ها برای بررسی عملکرد دینام استفاده می‌کنند. در این روش، زمانی که خودرو روشن است، یکی از سرهای باتری (معمولاً قطب منفی) را جدا می‌کنند. اگر خودرو خاموش نشود، تصور می‌شود دینام سالم است چون خودرو برق مورد نیاز خود را از دینام دریافت می‌کند نه از باتری. اما این روش می‌تواند به سیستم برق‌رسانی خودرو آسیب جدی وارد کند.
در خودروهای مدرن که دارای ECU و تجهیزات الکترونیکی حساس هستند، قطع ناگهانی باتری می‌تواند باعث نوسان شدید ولتاژ شود و به کامپیوتر خودرو، سنسورها یا سایر قطعات آسیب بزند. به‌جای این روش خطرناک، استفاده از مولتی‌متر برای اندازه‌گیری ولتاژ باتری هنگام روشن بودن خودرو (بین 13.8 تا 14.5 ولت) روشی ایمن و دقیق‌تر برای تست عملکرد دینام است.
کلام آخر
مشکل در سیستم برق خودرو می‌تواند ناشی از خرابی باتری، دینام یا هر دوی آن‌ها باشد. با شناخت علائم مشخص، تست با ابزار ساده و توجه به عملکرد خودرو، می‌توان به‌سرعت تشخیص داد که مشکل از کجاست. باتری معمولاً در زمان استارت زدن مشکل ایجاد می‌کند، در حالی‌که دینام روی عملکرد کلی خودرو و شارژ مداوم باتری تأثیر دارد.
برای جلوگیری از مشکلات ناگهانی، پیشنهاد می‌شود باتری ماشین و دینام خودرو هر چند ماه یک‌بار بررسی شوند، مخصوصاً پیش از سفر یا فصل سرما.
